Voorbeeld column

‘Zijn scherpte’, sputtert Daan, m’n co-trainer. ‘Dat is wat-is-ie-lief zeggen tegen een lelijke baby.’
Het is de laatste dag van een opleiding die we samen geven.
Met een kop ginger lemon lezen we de evaluaties. Vraag 3: Wat moet de trainer zo houden?

Ik trek het formulier uit z’n handen en lees. ‘Zijn scherpte en spot on feedback.’ ‘Dáán,’ grinnik ik. ‘Wat is hier in hémelsnaam mis mee?’
Ik schuif hem een ander formulier toe. ‘Kijk. Ik ben warm en betrokken. Maar hé, ik ben toch óók scherp?’
Daan schudt ongelovig zijn hoofd. ‘Ik zou een móórd doen voor zulke feedback!’

Nou, daar zitten we dan hoor, Jut en Jul. Samen goed voor ongeveer 50 jaar trainerservaring, maar als het erop aankomt, dan kukelen we ongenadig in onze kuil.

De kuil: je hoort het één, maar je denkt het ander.

Je hoort: ‘Je bent rustig.’ (Je denkt: Hij vindt me zeker saai)
Je leest: ‘Je enthousiasme is aanstekelijk.’ (Ah, was ik soms te druk?)
Je hoort: ‘Je bent zo flexibel.’ (Ja hoor, wéér niet assertief)

We vertalen positieve feedback naar zelfkritiek. En we denken in onbestaande polen. X versus Y. Als je scherp bent, ben je dús niet warm. En als je warm bent, ben je zéker niet scherp. Het is alsof je ‘Kort’ en ‘Blond’ als 2 uiteinden ziet van 1 lijn.

Raar? Jazeker, en het slaat ook nog eens nergens op.
Gelukkig zijn we met velen en daarom heeft een naam: de negativity bias. En blijkbaar zijn we geen sukkels, maar is het een ‘evolutie dingetje’.

Ons brein blijkt geëvolueerd om meer aandacht te geven aan negatieve informatie dan aan positieve. Zo konden ‘we’ gevaren en bedreigingen snel herkennen en daarop reageren, en vergrootte dit onze overlevingskansen. Een ingebouwde bias die zorgt dat we negatieve interpretaties sneller en sterker verwerken dan positieve.

En als dat nou nog de enige kuil was, maar nee – je brein houdt ook nog eens van eenvoud en categorisatie, dus het creëert vaak onnodige tegenstellingen om de wereld te begrijpen. Dichotoom denken: denken in uitersten. Dit leidt tot de overtuiging dat één eigenschap automatisch het gebrek aan een andere betekent, terwijl die twee helemaal niet per se met elkaar verbonden zijn. Eigenschappen kunnen naast elkaar bestaan, en eigenschappen kunnen elkaar versterken. Scherpte kan bijvoorbeeld ook juist bijdragen aan empathie in een gesprek.

En als je dit begrijpt, is er altijd nog die derde kuil, die eeuwige derde kuil: gezien willen worden. En als iemand je dan warm en betrokken noemt, dan voel je je dus nooit erkend in je analytische blik, je scherpte, je 3000 jaar werkervaring en al die andere dingen die niet zijn gezegd. Flauw, en het helpt allemaal niet, maar ja, ook dat is de mens.

Wat wel helpt: de kuil in de smiezen krijgen.

Daan en ik zwijgen. Ik neem een slok van m’n thee.
Ineens kijkt Daan op. ‘Zou het kunnen dat ze ook gewoon maar even iets invullen, omdat ze om vijf uur ook wel eens naar huis willen?’

Verdomd.

We zetten de lege kopjes in de afwasbak, pakken onze jassen en we lopen met elkaar op naar de parkeerplek.
‘Dag scherp trainersbeest. Ik zie je maandag!’ Ik trek de deur open van mijn auto. Daan zwaait. ‘Goede reis empathische vrouw.’